ဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္ လူမႈေရးအက်ိဳးျပဳလုပ္ငန္းမ်ား

Weekly Eleven News Journal - Vol: 4 No:1 Page :21 မွာ ေဒါက္တာအရွင္ဉာဏိႆရ ရဲ႕ ဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္ လူမႈေရးအက်ိဳးျပဳလုပ္ငန္းမ်ား ကို ျမန္မာက်ဴးပစ္မွာ မန္ဘာတဦးက ျပန္ကူးေရးျပထားတာကို ဖတ္ရပါတယ္။ သေဘာက်လြန္းလို႔ ေဘာ္ေဘာ္တို႔ကို ျပန္လည္ေဝမွ်တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အမွတ္တရ ဘေလာ့ဂ္ေပၚမွာ သိမ္းထားတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။



ဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္ လူမႈေရးအက်ိဳးျပဳလုပ္ငန္းမ်ား
ေဒါက္တာအရွင္ဉာဏိႆရ

ျမတ္ဗုဒၶသည္ ဘုရားျဖစ္ရန္ စတင္က်င့္သံုးစဥ္ကပင္ ဗုဒၶျဖစ္ရန္ ေဗာဓိဉာဏ္ကို ရရွိရန္သာ ရည္ရြယ္ခဲ့သည္ မဟုတ္ပါ။ သတၱေလာက၏ အက်ိဳးစီးပြားကို ေဆာင္ရြက္ရန္ဟူေသာ (ေလာကတၳစရိယ) ပထမဦးစားေပးျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဗုဒၶ၏ တပည့္သားရဟန္းေတာ္ တို႕သည္လည္း မိမိ၏ ေဗာဓိဉာဏ္ရျခင္းတည္းဟူေသာ အက်ိဳးစီးပြားႏွင့္ သတၱေလာက၏ အက်ိဳးစီးပြား မ်ားကို တစ္ၿပိဳင္နက္တည္း ေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ပါသည္။

လူသားမ်ားသည္ တစ္ေယာက္တည္းတည္း ေနလို႕မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းႏွင့္ ဆက္ဆံ၍ ေနၾကရသည္သာ ျဖစ္ပါသည္။ ေတာရေဆာက္တည္၍ ဧကစာရီက်င့္ေသာ ေတာရပ္မွီ ရဟန္းသည္ပင္ ဆြမ္းတစ္နပ္စာအတြက္ ဆြမ္းခံရြာကိုမွီရပါသည္။ ထိုေတာရ ရဟန္းသည္ပင္ မိမိအား ဆြမ္းေကြၽးေသာ ထိုေတာရြာ၏ အက်ိဳးေက်းဇူးကို ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ယေန႕ကမၻာသည္ အရာရာ လိုေနသည္ ခ်ည္းသာျဖစ္ပါသည္။ (ဦေနာသေဗၺာေလာေကာ) လိုေနေသာ လူ႕ေလာက ကမၻာႀကီး အတြက္ ျဖည့္စြက္ေပးရန္တာဝန္သည္ လူသားတိုင္းမွာ ရွိပါသည္။ ရဟန္းေတာ္တို႕သည္ လူ႕ေလာကႀကီးထဲက ထြက္ခြာလာခဲ့ေသာ လူသားတစ္ေယာက္ပင္ ျဖစ္လင့္ကစား လူ႕ေလာကႀကီးကို ေက်းဇူးျပဳရမည္ျဖစ္ပါသည္။

ဤကမၻာလံုးႀကီးႏွင့္ တသီးတျခား လည္ပတ္၍ေနေသာ ေနႏွင့္ လတို႕သည္ ဤကမၻာေျမျပင္ကို ေႏြးေထြးေသာ အေရာင္ေပးျခင္း ေအးျမေသာ အေရာင္ေပးျခင္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႕ ကြၽႏိုပ္တို႕ ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ လူ႕ေလာကႀကီး၏ အျပင္ဘက္မွေန၍ လူ႕ေလာကႀကီးကို ေႏြးေထြးေစဖို႕ လူ႕ေလာကႀကီးကို ေအးျမေစဖို႕ အလင္းရေစဖို႕ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ သို႕မွသာ လူ႕ေလာကကို ေက်းဇူးျပဳသူအျဖစ္ လူသားတို႕၏ ေက်းဇူးရွင္အျဖစ္ လူသားတို႕၏ အသိ အမွတ္ျပဳျခင္းကို ရရွိႏိုင္ၾကမည္ ျဖစ္ပါသည္။

ကြၽႏ္ုပ္တို႕သည္ လူ႕ေလာကႀကီးကို ေနလို လလို ေႏြးေထြးေစျခင္း ေအးျမေစျခင္း၊ အလင္းေရာင္ေပးျခင္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳ အေထာက္အကူျပဳေနၾကေသးသမွ် ကာလပတ္လံုး လူ႕ေလာကႀကီး၏ ေက်းဇူးတင္ျခင္း ဟူေသာ တံု႕ျပန္မႈကို ရေနၾကမည္ျဖစ္ပါသည္။ လူတို႕က ရဟန္းေတာ္တို႕ အေပၚ သာသာေရး႐ႈေထာင့္ကခ်ည္း မဟုတ္ဘဲ လူမႈေရး႐ႈေထာင့္ကပါ ၾကည့္၍ ေက်းဇူးတင္ေနၾက ဝမ္းေျမာက္ေနၾကေသးလွ်င္ ရဟန္းေတာ္တို႕၏ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းမ်ားသည္ ဘယ္ေသာအခါမွ် က်ဆံုးသြားဖြယ္ အေၾကာင္းမရွိ အစဥ္သျဖင့္ ျဖစ္ထြန္ေအာင္ျမင္ ေနၾကမည္သာ ျဖစ္ပါသည္။

သာသာေရး႐ႈေထာင့္မွ ၾကည့္၍ သာသာတရားကို ကြၽႏ္ုပ္တို႕ ေကာင္းစြာမက်င့္သံုးႏိုင္ၾကဘူး ဆိုလွ်င္ လူမႈေရး႐ႈေထာင့္မွၾကည့္၍ လူသားအက်ိဳးျပဳလုပ္ငန္းမ်ားကို ကြၽႏု္ပ္တို႕ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကဘူးဆိုလွ်င္ ကြၽႏ္ုပ္တို႕၏ သာသာနာျပဳလုပ္ငန္းမ်ားသည္ အေထာက္အပံ့ကင္းမဲ့၍ မၾကာမီ က်ဆံုးေပ်ာက္ကြယ္ သြားႏိုင္ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ လူမႈေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို သာသနာျပဳ လုပ္ငန္းမ်ား ႏွင့္ တြဲဖက္၍ လုပ္ေဆာင္ရမည္သာ ျဖစ္ပါသည္။

သာသနာျပဳလုပ္ငန္းႏွင့္ လူမႈေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ေနႏွင့္လ ကဲ့သို႕ တြဲဖက္၍ ေဆာင္ရြက္ရာ၌ သာသာေရး ေခါင္းေဆာင္၊ လူမႈေရးေခါင္းေဆာင္တို႕မွာ အရည္အခ်င္းႏွစ္ခုလိုအပ္ပါသည္။ ထိုအရည္ အခ်င္းႏွစ္ခုမွာ က႐ုဏာႏွင့္ ပညာျဖစ္ပါသည္။ ထိုအရည္အခ်င္း ႏွစ္ပါး ဟန္ခ်က္ညီညီ ျပည့္စံုပါမွ ေခါင္းေဆာင္တို႕၏ အရည္အခ်င္းျပည့္စံုသည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။

က႐ုဏာတရားျပည့္စံုလွ်င္ ေမတၱာတရား၊ ခ်စ္ခင္သနားျခင္း၊ ၾကင္နာယုယျခင္း၊ သည္းခံျခင္း၊ ခြင့္လႊတ္ျခင္း၊ ရက္ရက္ေရာေရာေပးကမ္းျခင္း စသည့္ ေခါင္းေဆာင္တို႕၏ အရည္အခ်င္းတို႕သည္ က႐ုဏာထဲ၌ ပူးေပါင္းပါဝင္ၾကပါသည္။ သနားျခင္း၊ ခ်စ္ခင္ျခင္း၊ ၾကင္နာျခင္း၊ ယုယျခင္း၊ ခြင့္လႊတ္ျခင္း၊ သည္းခံျခင္း၊ ရက္ေရာျခင္းတို႕သည္ ႏုလံုးသား၏ အရည္အခ်င္း (qualities of the heart)တို႕ျဖစ္ပါသည္။

အျခားတစ္ဖက္မွာ က႐ုဏာႏွင့္ တြဲဖက္ရန္ ပညာတည္းဟူေသာ အရည္အခ်င္း မရွိမျဖစ္လိုအပ္ ပါသည္။ ပညာဆိုသည္ကား အေၾကာင္းအက်ိဳးကို စိစစ္ျခင္း (reasoning)၊ ေဝဖန္ျဖင္း (critique)၊ စံုစမ္းျခင္း (investigation)၊ စီမံကိန္းတစ္ခုကို လုပ္မည္ၾကံလွ်င္ အခ်က္အလက္စုေဆာင္းျခင္း(collection of information)၊ ပုံထုတ္ျခင္း (designing)၊ စီမံခ်က္ခ်ျခင္း (planning)၊ ခန္႕မွန္းတြက္ခ်က္ျခင္း (estimating and calculation)၊ တည္ေဆာက္ျခင္း (construction)၊ လည္ပတ္ျခင္း (running)၊ လုပ္ငန္းအားလံုးကို အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရွိ မရွိ ျပန္လည္သံုးသပ္ျခင္း(evalution of result)၊ မိမိလုပ္ငန္းသည္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈရွိလွ်င္ ဆက္လက္၍ ေဆာင္ရြက္ျခင္း (continuation)၊ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ မရွိလွ်င္ စီမံခ်က္အသစ္ ျပဳလုပ္ျခင္း(replaning)၊ လုပ္ငန္း အသစ္ျပဳလုပ္ျခင္း (reconstruction) တို႕သည္ ပညာ (wisdom)၏ အလုပ္ကိစၥမ်ား ျဖစ္ပါသည္။

ထို႕အျပင္ ပညာပိုင္း၌ (Man power, Material power, Money power, Mind power)တို႕ကို လံုလံုေလာက္ေလာက္ စုေဆာင္းႏိုင္ပါမွ သာသနေရးလုပ္ငန္း၊ လူမႈေရးလုပ္ငန္းတို႕မွာ ထိေရာက္ ေအာင္ျမင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ သို႕ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ပညာဟူသည္ စိတ္၏ အရည္အခ်င္း (quality of the mind) က႐ုဏာဟူသည္ ႏွလံုးသား၏ အရည္အခ်င္း (quality of the heart)တို႕ျဖစ္ပါသည္။ ေခါင္းေဆာင္ တစ္ေယာက္သည္ မည္သည့္ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ေစ လူသားတို႕၏ ဒုကၡႏွင့္ အခက္အခဲတို႕ကို သိျမင္ခံစားတတ္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအခက္အခဲႏွင့္ ဒုကၡတို႕ကို ငါ ဘယ္လို ကူညီေျဖရွင္းေပးႏိုင္မည္နည္းဟု ႏိုးၾကားခံစားတတ္ေသာ ႏွလံုးသားရွိရမည္။ ထို႕ေနာက္ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ပညာျဖင့္ လူသားတို႕ကို ကူညီေစာင့္ေရွာက္ေသာ လုပ္ငန္းတို႕ကို စတင္ေဆာင္ရြက္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

က႐ုဏာသာရွိ၍ ပညာမရွိခဲ့လွ်င္ ထိုသူသည္ (good hearted fool) စိတ္ႏွလံုးေကာင္းေသာ လူအ တစ္ေယာက္ျဖစ္ေနေပလိမ့္မည္။ တခ်ိဳ႕ပုဂၢိဳလ္တို႕မွာ ပညာကိုသာ ႀကိဳးစားသင္ၾကၿပီး ေမတၱာ၊ က႐ုဏာ၊ ဘာဝနာလုပ္ငန္းတို႕ကို ေမ့ေလ်ာ့ေနတတ္ၾကသည္။ ထိုသို႕ျဖစ္လွ်င္ ေမတၱာ၊ က႐ုဏာကင္းမဲ့ေသာ ထိုပညာတတ္သည္(hard hearted wise man) စိတ္ႏွလံုးၾကမ္းတမ္းေသာ ပညာတတ္ျဖစ္ေနေပလိမ့္မည္။ သို႕ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ျပည့္စံုေသာ လူမႈေရးေခါင္းေဆာင္၊ သာသာေရးေခါင္းေဆာင္၊ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ တစ္ေယာက္ျဖစ္ဖို႕ရန္မွာ က႐ုဏာ ပညာတည္းဟူေသာ သူျမတ္တို႕၏ အရည္အခ်င္း ႏွစ္ပါးကို ပြားမ်ားဖို႕ အထူးလိုအပ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားလိုပါသည္။

ျမတ္ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမမ်ားသည္ လူသားတို႕၏ ဘဝျပႆနာကို ေျဖရွင္းရာ၌ တိက်မွန္ကန္ေသာ အေျဖကို လူ႕ဘဝႏွင့္ တစ္ထပ္တည္းျဖစ္ေအာင္ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ႏိုင္စြမ္းရွိသည္။ ျမတ္ဗုဒၶ၏ တရားေတာ္မ်ားသည္ လူသားတို႕၏ ဘဝႏွင့္ ခႏၶာဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပံုကို အရွိအတိုင္း အမွန္အတိုင္း ပီပီျပင္ျပင္ ေဖာ္ျပသည္။ ျမတ္ဗုဒၶသည္ လူသားတိုင္းကို ပြင့္လင္းေသာ စိတ္ဓာတ္ လြတ္လပ္ေသာ အေတြး ယုတၱိရွိေသာ ကိုးကြယ္မႈတို႕အတြက္ မ်က္စိဖြင့္ေပးေတာ္မူသည္။ ကမၻာ့သာသာေရး သမိုင္း၌ ေက်းကြၽန္စနစ္ကို ဖ်က္သိမ္းဖို႕ အမ်ိဳးဇတ္သတ္မွတ္သည့္ စနစ္ကို ဖ်က္သိမ္းဖို႕ စတင္အားထုတ္သူမွာ ျမတ္ဗုဒၶပင္ ျဖစ္ပါသည္။ (ဝသလသုတ္၊ ေသာဏဒ႑သုတ္ကိုၾကည့္)

လူမ်ားစြာတို႕၏ ေျခဖဝါးေအာက္၌ အနင္းခံထားရေသာ ျပည့္တန္ဆာအမၺပါလီ၊ မစင္က်ံဳးသမား သုနီတ တို႕၏ ဘဝကို ႏွမေတာ္ဇနပဒကလ်ာဏီ၊ ညီေတာ္အာနႏၵာတို႕၏ ဘဝႏွင့္ တန္းတူ အဆင့္ေရာက္ေအာင္ျမႇင့္တင္ေပးခဲ့သူမွာ ျမတ္ဗုဒၶပင္ျဖစ္ပါသည္။ လူသားစားဘီလူးႀကီး အာ႒ာဝက၊ လူသတ္သမား လူဆိုးႀကီး အဂၤုလိမာလ စေသာသူတို႕ ေလွ်ာက္လွမ္းေနခဲ့ေသာ ဆူးခင္းသည့္ ဘဝခရီးလမ္းႀကီးကို အဆံုးသတ္ေစခဲ့သည္မွာလည္း ျမတ္ဗုဒၶပင္ျဖစ္ပါသည္။

သားသမီးမ်ားစြာတို႕၏ စြန္႕ပစ္ျခင္းကိုခံၾကရသျဖင့္ အသက္တစ္ေခ်ာင္း ရပ္တည္ႏိုင္ေရးအတြက္ ပင္ပန္းေနၾကကုန္ေသာ ဘိုးအို ဘြားအို (ရာဓပုဏၰား၊ ဗဟုဓီတရပုဏၰား၊ ဗဟုပုတၱိကေသာဏာ) တို႕၏ အားကိုးရာ မွီခိုရာသည္ ဘိုးဘြားရိပ္သာမရွိေသးမီ ထိုေခတ္က ဗုဒၶေက်ာင္းေတာ္မ်ားပင္ ျဖစ္သည္။ သုသာန္မွာ လည္းေကာင္း၊ လမ္းႀကိဳလမ္းၾကားမွ လည္းေကာင္း၊ မိမဲ့ ဖမဲ့ ကေလးငယ္မ်ားကို (ေသာပါက၊ သံကစၥ၊ ေလာသက) ေကာက္ယူေမြးျမဴေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ၾက သည္မွာလည္း မိဘမဲေဂဟာ မရွိေသာေခတ္က ျမတ္ဗုဒၶ၏ ေက်ာင္းေတာ္မ်ားပင္ျဖစ္ပါသည္။

ကမၻာ့ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္တို႕၏ သမိုင္း၌ ဂီလာနျပဳစုေစာင့္ေရွာက္သည့္ လုပ္ငန္းစတင္ တည္ေထာင္ဖန္ဆင္းသူမွာလည္း ျမတ္ဗုဒၶသည္သာ ေရွးသြားေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ထို႕ကဲ့သို႕ေသာ ေလာကတၳစရိယ လုပ္ငန္းတို႕ကို ေဆာင္ရြက္ရာ၌ က႐ုဏာ၊ ေမတၱာ၊ ခႏၶီ၊ သီလတရား တို႕သည္ ပဓာနလိုအပ္ေသာ ႏွလံုးသား၏ အရည္အခ်င္းမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။

အျခားတစ္ဖက္၌လည္း မြန္ျမတ္ေသာ စိတ္ဓာတ္အတြက္ ပညာ၊ ဝီရိယ၊ သတိ၊ သမာဓိ၊ သစၥာတရားတို႕မွာ မရွိမျဖစ္ေသာ အရည္အခ်င္းမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ေလာကတၳစရိယ၊ ပရဟိတ အလုပ္လုပ္ၾကမည့္ လူအေပါင္းတို႕သည္ ဗ်ႆန အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ပါး ဆင္းရဲ ၾကကုန္ေသာ လူအေပါင္းတို႕အား "လ" ၏ အေရာင္ကဲ့သို႕ က႐ုဏာဓာတ္ျဖင့္ ႏွလံုးစိတ္ဝမ္း ေအးခ်မ္းေအာင္ ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕လိုပါသည္။ ပညာဓာတ္ျဖင့္လည္း ေနမင္း၏ အေရာင္ကဲ့သို႕ လူ႕ေလာကႀကီးကို ေႏြးေႏြးေထြးေထြး ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ဖို႕လိုပါသည္။

နိဂံုးခ်ဳပ္မွာ ယေန႕မ်က္ေမွာက္ေခတ္၌ လူတစ္ေယာက္ခ်င္းဘဝမွာပဲျဖစ္ေစ၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၏ ဘဝမွာပဲ ျဖစ္ေစ၊ လူမႈေရးေလာကမွာျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံေရးေလာကမွာျဖစ္ေစ တစ္ကိုယ္ေကာင္းဆန္ေသာ တပ္မက္မႈမ်ား၊ ေကာက္က်စ္ယုတ္မာေသာ အေတြးအေခၚမ်ား မုန္းတီးမႈမ်ား၊ ရန္ၿငိႇဳးဖြဲ႕တတ္ေသာ အေတြးအေခၚမ်ား၊ ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္တတ္ေသာ အေတြးအေခၚမ်ား ျဖစ္ေပၚေနၾကသည္မွာ က႐ုဏာ ပညာ ကင္းမဲ့ျခင္း၏ အက်ိဳးေက်းဇူးျဖစ္ပါသည္။

သို႕ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ လူမႈေရးႏွင့္ ဘာသာေရးကို ေဆာင္ရြက္ၾကမည့္ ကြၽႏု္ပ္တို႕၏ သာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ားမွာ ကိုယ္က်ိဳးစြန္႕လႊတ္မႈ (selfless renunciation) မိမိ၏ အက်ိဳးစီးပြား၌ သံေယာဇဥ္ကင္းျပတ္မႈ (selfless detachment) သတၱဝါတို႕ကို ခ်စ္ခင္မႈ (loving kindness or non-hatred) မည္သူ႕ကိုမွ် ရန္ၿငိဳးမဖြဲ႕ျခင္း မည္သူ႕ကိုမွ် မေႏွာက္ယွက္မႏွိပ္စက္ျခင္း (non-violance) ဟူေသာ မြန္ျမတ္ေသာ အရည္အခ်င္းတို႕ႏွင့္ ျပည့္စံုမွသာလွ်င္ ကြၽႏု္ပ္တို႕ သင္ၾကားတတ္ေျမာက္ထား ေသာ ပညာမ်ားသည္ စစ္မွန္ေသာပညာ (true wisdom)ျဖစ္ႏိုင္ပါေၾကာင္းႏွင့္ က႐ုဏာ ပညာ ဟူေသာ ဂုဏ္အရည္အခ်င္းႏွင့္ ျပည့္စံုမွသာ ကြၽႏု္ပ္တို႕ သာသာေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး ေခါင္းေဆာင္ တို႕သည္ True men သို႕မဟုတ္ True leaders မ်ားျဖစ္ႏိုင္ပါေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါသည္။

သီတဂူစန္းလပမာ၊ ခ်မ္းျမသာယာရွိၾကပါေစ။
ေဒါက္တာအရွင္ဉာဏိႆရ
သီတဂူကမၻာ့ဗုဒၶတကၠသိုလ္၊
စစ္ကိုင္းေတာင္၊ စစ္ကိုင္း။
ေန႕စြဲ - ၂၂ - ၈ - ၂ဝဝ၈